No recente cara a cara entre os principais candidatos á presidencia do goberno de España a economía ocupou a metade do tempo, como non podía ser doutro xeito. Pero intuio que é difícil saber para o cidadán común, despois de seguir con atención o espectáculo televisivo, en que se diferencian as propostas de cada partido, máis alá dunha maior concreción de Rubalcaba e dunha evanescente e edulcorada oferta de Rajoy. Explicar esas diferenzas é o obxectivo da actual e seguinte contribución, comezando pola do candidato socialista.
Rubalcaba parte dun diagnóstico correcto, aínda que cunha dose insuficiente de autocrítica, e esboza un camiño de saída complicado no que o papel do sector público é central. A conxuntura actual defínese como unha crise de demanda, suscitada pola explosión dos desequilibrios financeiros internacionais e as súas consecuencias nunha economía española que baseou o seu dinamismo nunha burbulla inmobiliaria alimentada por un endebedamento excesivo. Até aquí, ningunha obxección. A crise do crédito (inicialmente internacional pero logo enquistada localmente) e a queda libre da promoción de vivendas explican boa parte da destrución de emprego así como as dificultades das finanzas públicas, en todos os planos de goberno. Considero a autocrítica de Rubalcaba (“non soubemos pinchar a burbulla, xerada pola lei de vivenda do goberno Aznar, a tempo”) unha miga insuficiente ao deixar sen reposta preguntas relevantes: ¿por qué non se produciu un maior aforro público nos anos de bonanza para preparar o período de vacas fracas? ¿por qué non houbo maior decisión na creación dunha oferta alternativa ás vivendas, afincada na manida economía do coñecemento?, ou ¿por qué en vez da reforma fiscal en profundidade prometida en 2004 optouse por rebaixas selectivas de impostos, de dubidoso efecto redistributivo?
Coa demanda familiar polo chán (desemprego elevado, salarios e outras rendas en descenso, efecto pobreza); coa demanda para investimento privado en profunda depresión, polas difíciles perspectivas dos diversos mercados internos; e coas exportacións limitadas polas tenues perspectivas de crecemento dos socios comerciais máis relevantes (europeos), tan só o sector público pode facer consistentemente de motor. Esta é a solución central proposta, na máis pura liña keynesiana. Non é moi diferente, por exemplo, do que propón Obama e boicotean os republicanos. E trátase dunha solución acertada, por máis que non deba evitar actuar decididamente sobre os factores de competitividade empresarial e incidir na composición da cesta de bens que producimos.
En todo caso, Rubalcaba tamén entende actuar sobre a oferta de crédito, con medidas ao meu entender de efectividade limitada (como a transformación do ICO nun banco), e sobre a contratación, abaratando sensiblemente o custe inicial do emprego para Pemes e autónomos. Algo ben encamiñado pero que só funcionará plenamente de recuperarse a demanda e fluír mellor o crédito .
¿Onde está o problema? En que temos esgotada a capacidade de endebedamento público e a mera confianza en incrementos dos ingresos impositivos por unha recuperación económica, como propón Rajoy, lévanos ao punto de partida, nun círculo vicioso irresoluble. Por iso o candidato socialista utiliza tres instrumentos adicionais: Europa, novos ingresos, axuste de gastos mediante a racionalización administrativa.
En Europa de novo, ao meu modo de ver, unha proposta ben orientada pero insuficiente. A dulcificación do calendario do axuste (retrasar dous anos a chegada ao 3% de déficit público), que hai que pelexar en futuros cumios europeos, debería ir acompañada dunha toma de posición máis radical sobre a política económica do euro. Reformulando os obxectivos do Banco Central Europeo para que inclúa a estabilidade financeira; influíndo nunha política monetaria máis expansiva –unha inflación moderada axudaría a saír do beco sen saída no que estamos-; e cunha política de modernización a escala europea para fomentar o crecemento: a Unión Europea como tal non está endebedada e debera facilitar a saída do pozo das economías máis débiles.
En canto aos novos ingresos, ben polas propostas formuladas (Grandes fortunas, substituíndo a Patrimonio; Beneficios bancarios; retoque en impostos especiais) pero debera completarse cun compromiso de reforma en profundidade do sistema fiscal, para equilibrar en renda traballo e capital, para revisar a tributación de profesionais e rendas mixtas, para modernizar sociedades, eliminando deducións de dubidosos efectos, para actuar con decisión sobre a fraude fiscal, etc. Hai que botar o resto aquí porque é a clave da recuperación respectuosa coa cohesión social: dotar ao sector público de renovada fortaleza financeira.
E por último, completamente de acordo co axuste mediante a racionalización dos niveis da administración, como eu mesmo propuxera hai algún tempo, eliminando as deputacións(http://www.elpais.com/articulo/Galicia/Tomar/Gonzalez/serio/elpepiautgal/20110713elpgal_7/Tes). Pero haberá que facer máis, por exemplo adaptando a estrutura do goberno á distribución efectiva de competencias do estado das autonomías, por exemplo racionalizando o mapa de concellos. Sabendo que eses procesos só producen efectos a medio prazo.
Por tanto, só os novos ingresos fiscais permiten unha acción a curto prazo que dependa de decisións adoptadas no ámbito español. E a confianza na acción do sector público é a pedra sobre a que Rubalcaba constrúe a súa oferta económica.
No hay comentarios:
Publicar un comentario