DÉBEDA E COHERENCIA

A débeda pública da administración autonómica de Galicia estase convertendo nun dos elementos máis relevantes do debate sobre a política económica do Goberno Núñez Feijóo. Primeiro, os datos. Galicia mantivo unha porcentaxe de débeda sobre o PIB de entre o 9 e o 10% entre 1995 e 2001, substancialmente por riba da media das comunidades autónomas, o que se explica, entre outras causas, pola más rápida asunción de competencias das comunidades históricas. Na última lexislatura de Fraga Iribarne iníciase xa unha tendencia descendente, mentres que a media das CCAA estabilízase, reducíndose o diferencial a 1.2% de puntos PIB. Xa co Goberno Pérez Touriño esta pauta refórzase e cando é substituído a débeda acumulada sobre o PIB é en Galicia do 7% e no conxunto das Comunidades Autónomas  un 7,1%.  O Goberno progresista reduciu a débeda en termos de PIB e só aumentou 600 millóns de euros en valores nominais.

A partir de marzo de 2009, co novo Goberno Núñez Feijóo, prodúcese unha inversión abrupta da pauta anterior, cunha elevación substancial da débeda en termos absolutos (3.000 millóns de euros máis en apenas dous anos e medio, até os 6.923 millóns de euros) e en relación co PIB (até o 12.4%, o valor máis alto de toda a historia de Galicia). Certo, a un ritmo intenso similar á do conxunto das comunidades autónomas.  As previsións publicadas indican ademais que até finais de 2011 e durante o exercicio de 2012 subirá a débeda en máis de 1.026 millóns de euros, máis que duplicando nunha lexislatura a débeda acumulada  (Plan económico-financeiro de reequlibrio 2011-2013 e Orzamento 2012).

Teñamos en conta que estas cifras non inclúen os compromisos xa adquiridos a través dos proxectos de Participación Público- Privada. Algúns proxectos de infraestruturas procedían do goberno anterior, pero a maior parte, do orde de 2/3 dos 3069 millóns de euros son froito de decisións do goberno Feijóo (Autovía da Costa da Morte e Concesión de Obra pública do Hospital de Vigo). É verdade que unha parte dos gastos asociados a proxectos de colaboración Público- Privada cobren os custes dos servizos que deberán prestar os concesionarios (579 millóns de euros no caso do Hospital de Vigo), pero tamén que unha parte do custe e o risco asociado á construción é cuberto por esta vía. Non están incluídas tampouco as devolucións de anticipos de financiamento autonómico que a Comunidade autónoma terá que devolver nos próximos anos (do orde de 2.600 millóns de euros adicionais).

Esta pauta suscita dúas reflexións. Unha de orde económica e outra política. ¿É sostible? ¿É coherente coas posicións políticas conservadoras?

Digamos de entrada que non son cifras dramáticas en si mesmas, en canto ao nivel acadado. Xa hoxe a débeda acumulada (incluída a Participación Público- Privada) é máis alta que o gasto autonómico. Pero o preocupante é a alta taxa de crecemento: nos últimos dous anos e medio a un ritmo do 25% anual de incremento, tendo en conta só a rexistrada polo Banco de España, A este ritmo duplícase en pouco máis de tres anos.

Non vai ser posible que a débeda siga a aumentar a este ritmo de querer cumprir cos requerimentos do Pacto de Estabilidade. E como os ingresos vía transferencias de capital que proceden da Unión Europea van cando menos a reducirse de xeito sensible a partir do ano 2013 podemos colexir que os investimentos da Comunidade Autónoma van estar baixo mínimos nos vindeiros anos.

Porque a peor noticia procede da incapacidade de xerar un aforro corrente de certo porte. Xa nos orzamentos iniciais a redución é intensísima, con cifras de só dous díxitos nos últimos exercicios. E nos orzamentos liquidados a situación é aínda peor, dependendo que exista un aforro positivo de axustes contables. E, polo tanto, o previsible incremento da carga financeira asociada á débeda nos próximos exercicios (entrada na fase de pagamentos da Autovía da Costa da Morte e do Hospital de Vigo, posible elevación dos tipos de xuro en termos nominais e reais, aumento da débeda total), sobre todo de emprender unha estratexia de redución  do capital total debido., terá que dar lugar a un axuste en ingresos (á alza) ou no gasto corrente, xa moi recortado polos axustes dos últimos exercicios.

Recollemos pois os dous principais problemas asociados á intensidade de acumulación de débeda nos últimos tres exercicios: a seca no financiamento dos investimentos nos próximos anos; e a dificultade de acomodar nun orzamento xa axustado a maior carga de servizo do endebedamento sen afrontar de verdade a aplicación dunha política de austeridade.

¿E en termos políticos? Pois chama a atención que esta estratexia ao Gadarllón na que está embarcado o Goberno Feijóo sexa compatible cunha retórica  contraria, que denuncia os excesos de gasto das restantes administracións e os perigos do endebedamento acelerado. Keynesianismo vergonzante e mal aplicado, con retórica do neoliberalismo. Esa é a receita Feijóo. Que só vale para unha lexislatura