GALICIA. UN PAÍS POR FACER

Onte cumpríronse trinta anos do primeiro pleno do Parlamento de Galicia. Aleluia! Trátase dun logro en si mesmo: non houbo nunca un período similar de democracia, autogoberno e prosperidade. Foi unha administración a trazos xerais correcta: fixéronse escolas, hospitais e estradas, tres universidades onde había unha, unha televisión autonómica, unha administración omnipresente.

Pero non houbo un proxecto nacional. A Galicia autonómica foi unha construción maioritariamente conservadora de curto horizonte. Con procura de consensos nalgúns temas na primeira década, moi marcada pola intemperancia do nacionalismo. Cun vago rexionalismo nos seguintes quince anos, na era Fraga –na que o liderazgo de Beiras e a ausencia dun proxecto galego no PSdG alimentaron o crecemento dun nacionalismo que chegou a aspirar a gobernar-, na que este acabou por claudicar fronte ás élites locais e aos poderes provinciais. E no que agora Feijóo impulsa unha reformulación de aparencia máis moderna pero cunha dose menor de apego ao país na súa tradición e diversidade. ¿E o socialismo? Durante moito tempo ausente a vontade de gobernar Galicia, encastelado no ámbito municipal tan só durante a dirección de Touriño houbo o tempo de preparar un proxecto galego e aplicalo tendo á Xunta como instrumento –cun fraco ánimo transformador: por contentar a esas vellas élites decepcionou aos cidadáns e aquelas preferiron a unha dereita renovada-.

Interésame salientar hoxe o fracaso en acumular un notable capital político comunitario.  Un proxecto nacional exitoso consiste nun conxunto de consensos, transversais ás diferenzas políticas, unificadores da vontade social maioritaria. Pode rastrexarse en Cataluña ou, dun xeito moi mediatizado pola execrable violencia de ETA, no País Vasco, pese á desafección dun sector da cidadanía en relación co marco político. ¿Qué sucede en Galicia?

A corrente política nacionalista amosa unha deficiente integración no marco estatutario actual e a cerrazón conservadora empeceu un novo Estatuto de consenso na lexislatura pasada, que puidera realmente ser de todos.  Pero, sobre todo, en lista non pechada: non acadamos un consenso sobre o nome (Galicia/Galiza); sobre o himno (curto ou longo); sobre o status do idioma galego e a estratexia de normalización -máis alá dun breve interregno roto de novo polo partido popular-; sobre a organización territorial (¿qué facemos coas provincias, coas deputacións, coas áreas metropolitanas?); sobre a ordenación e protección territorial (¿cántas modificacións tivo a norma básica de urbanismo nos últimos anos?). Por non falarmos de aspectos que reflicten o peso das élites locais e a ausencia dun proxecto común: ¿unha estratexia  de especialización dos aeroportos?, ¿unhas infraestruturas económicas e eficaces ou duplicadas?, e así sucesivamente.

E, fronte a isto, a evidencia esmagadora de estarmos nun país pequeno e avellentado no que apenas explotamos as vantaxes da concentración da actividade e a poboación nun espazo limitado e diverso. A fonda e duradeira crise na que estamos vai poñer en evidencia os límites da xestión “provincial” do autogoberno. Unha oportunidade para construír por fin un proxecto nacional, respectuoso coa diversidade, pero que marca prioridades e concentra esforzos.